Osoba bezdomna to – według art. 6 ustawy z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2018 r., poz. 1508) – osoba niezamieszkująca w lokalu mieszkalnym w rozumieniu przepisów o ochronie praw lokatorów i mieszkaniowym zasobie gminy i niezameldowana na pobyt stały, w rozumieniu przepisów o ewidencji ludności, a także osoba niezamieszkująca w lokalu mieszkalnym i zameldowana na pobyt stały w lokalu, w którym nie ma możliwości zamieszkania.
W świetle obowiązujących przepisów do udzielenia pomocy osobie bezdomnej zobowiązana jest gmina ostatniego miejsca zameldowania tej osoby na pobyt stały (art. 101 ust. 2 ww. ustawy). W przypadkach szczególnie uzasadnionych sytuacją osobistą osoby ubiegającej się o świadczenie oraz w sprawach niecierpiących zwłoki, właściwą miejscowo jest gmina miejsca pobytu osoby ubiegającej się o świadczenie. Gmina właściwa ze względu na miejsce zamieszkania albo na ostatnie miejsce zameldowania tej osoby na pobyt stały jest obowiązana do zwrotu wydatków gminie, która przyznała świadczenie w miejscu pobytu (art. 101 ust. 3, 7 ww. ustawy).
Bezdomność jest kryzysem stanu egzystencjalnego osoby, która nie posiada miejsca zamieszkania i pozbawiona jest środków niezbędnych do zaspokojenia podstawowych potrzeb.
Formy pomocy osobom bezdomnym, jakie oferuje województwo mazowieckie to:
- noclegownie i schroniska, które zapewniają stałe lub czasowe zamieszkanie wraz z wyżywieniem i opieką (istnieją placówki podzielone pod względem przeznaczenia dla kobiet, mężczyzn i matek z dziećmi),
- jadłodajnie i punkty żywienia,
- punkty pomocy medycznej,
- pralnie,
- ogrzewalnie i łaźnie.
Ośrodki te oferują pomoc osobom bezdomnym w zakresie noclegów, wyżywienia, pomocy rzeczowej, finansowej, medycznej, psychologicznej, prawnej, pomoc w znalezieniu pracy oraz szkolenia.
Osoby bezdomne lub potrzebujące pomocy w formie tymczasowego schronienia mogą osobiście zgłosić się do placówek udzielających takiej pomocy. Ponadto w przypadku nagłej potrzeby uzyskania pomocy w formie schronienia należy zgłosić się do straży miejskiej (gminnej) lub policji.
Wykaz instytucji pomagających osobom bezdomnym na Mazowszu, zawierający spis adresów placówek wraz z danymi kontaktowymi:
Rejestr miejsc tymczasowego schronienia w gminach województwa mazowieckiego