Podniesienie poziomu wiedzy mieszkańców Mazowsza na temat szkodliwości spożywania alkoholu, a w szczególności jego interakcji z lekami, to główna misja kampanii „Leki i alkohol – niebezpieczne związki” – pierwszej w Polsce kampanii pokazującej skutki łączenia tych dwóch substancji.
– W tę kampanię zaangażowaliśmy szereg instytucji z terenu województwa mazowieckiego: organizacje działające na rzecz środowiska senioralnego, stowarzyszenia abstynenckie, pracowników ochrony zdrowia, bo chodziło o to, żeby merytorycznie przygotować lekarzy, ale też uwrażliwić społeczeństwo – zwłaszcza osoby starsze, które przyjmują bardzo dużo leków i nie zawsze są świadome konsekwencji korzystania nawet z niewielkiej ilości alkoholu w trakcie zażywania pospolitych produktów z apteki
– wyjaśnił Aleksander Kornatowski, dyrektor Mazowieckiego Centrum Polityki Społecznej.
Pod koniec października odbyła się w Warszawie konferencja będąca w pewnym sensie podsumowaniem wojewódzkiej kampanii „Leki i alkohol – niebezpieczne związki”. Inicjatywa Mazowieckiego Centrum Polityki Społecznej to pierwsza w Polsce kampania pokazująca skutki łączenia leków i alkoholu.
A tych leków zażywamy za dużo. Znaczna ich część – zarówno tych przepisywanych przez lekarzy, jak i nie przepisywanych, wchodzi w interakcję z alkoholem.
– Nie jest to może prawda powszechnie znana, niemniej problem społeczny, a przede wszystkim zdrowotny jest ogromny, bo efekty mogą być niebezpieczne
– powiedział Krzysztof Brzózka, były dyrektor Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych.
Spośród osób dorosłych, które mają możliwość spożywania alkoholu, na trudne reakcje organizmu podczas łączenia procentów z lekiem narażone są bardziej osoby starsze, bo to one często przyjmują na stałe dużą liczbę medykamentów.
– Ta kampania nie jest tylko dla seniorów, ale w naturalny sposób głównie została skierowana do nich. To jedno z naszych działań obejmujących tę grupę. Dużym zainteresowaniem cieszą się również szkolenia profilaktyczne dla seniorów organizowane na Torze Modlin, gdzie w kontekście polepszania techniki jazdy samochodem, uczestnicy szkoleń mogą usłyszeć m.in. o tym, jak z wiekiem organizm reaguje na alkohol, często na alkohol łączony z lekami
– dodał Aleksander Kornatowski.
Dlaczego osoby 60+ piją alkohol?
– Powodami, przez które osoby powyżej 60. roku życia piją alkohol, są samotność, izolacja społeczna, brak wsparcia, utrata pracy, dochodów, domu, najbliższych osób i niezależności, ale też pogorszenie kondycji fizycznej i psychicznej – im gorszy jest stan zdrowia takich osób, tym częściej sięgają one po alkohol
– powiedział w swoim wykładzie Prof. dr hab. n. med. Marcin Wojnar jest specjalistą psychiatrii. Kierownik Katedry i Kliniki Psychiatrycznej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego; specjalista w dziedzinie psychiatrii z wieloletnim doświadczeniem w pracy z osobami uzależnionymi, w tym od alkoholu.
Według raportu GUS z 2020 r., 75,4% wśród osób ankietowanych przyznało się do stosowania przynajmniej jednego leku albo suplementu diety, z czego najczęściej były to leki przeciwbólowe (leki na bóle głowy 47,2%), leki na choroby sercowo-naczyniowe (22,6%) oraz leki na bóle stawów (22,4%).
Co dzieje się z alkoholem gdy trafi do organizmu?
Dr n. med. Justyna Zaorska szeroko przedstawiła, co dzieje się z alkoholem w organizmie człowieka. Przedstawiła też szereg objawów po połączeniu leków z alkoholem w kontekście wybranych grup leków.
– Jeżeli alkohol trafia przez przewód pokarmowy do żołądka, gdzie jego część jest metabolizowana przez enzym dehydrogenazę alkoholową, reszta alkoholu dostaje się do jelita. Z jelita przedostaje się przez krążenie zwrotne do wątroby, gdzie jego część ulega przekształceniom przy udziale enzymów. Podczas przyjmowania leków z alkoholem enzym, który rozkłada alkohol i leki, zaczyna rozkładać część alkoholu, a nie leku, co spowoduje wzrost stężenia leku we krwi, spadek metabolitów i wydalania. Mamy wtedy zwiększone ryzyko działań niepożądanych związanych z przyjmowaniem tego leku
– tłumaczyła dr n. med. Justyna Zaorska absolwentka psychiatrii w Katedrze i Klinice Psychiatrii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, Specjalista psychiatrii dorosłych Szpitala Nowowiejskiego w Warszawie.
Podkreśliła również, że gdy mówimy o interakcji leków z alkoholem ona nie jest identyczna u każdego.
– Reakcja organizmu jest inna u osoby w ogóle niepijącej alkoholu, inaczej jest w sytuacji, gdy osoba przyjmuje leki i pije w sposób umiarkowany (nie jest uzależniona od alkoholu), inaczej gdy jest osobą uzależnioną i pijącą regularnie
– dodała dr n. med. Justyna Zaorska.
Wpływ alkoholu na organizm człowieka
Okazuje się, że da się wykreślić pewną krzywą, która wyraźnie pokazuje, że najwyższy szczyt umieralności dotyczy ludzi, którzy wypijają dużo tj. powyżej 50-60 drinków w ciągu miesiąca (około 2 drinków dziennie).
– Około 15% osób po 60. roku życia ma zaburzenia związane z piciem alkoholu, zarówno somatyczne jak i psychiczne, najczęściej nierozpoznanie i nieleczone. Alkohol pogłębia deficyt funkcji poznawczych i zwiększa ryzyko rozwoju otępienia. Kontakt ze służbą zdrowia jest okazją do rozpoznania problemu i rozpoczęcia leczenia
– tłumaczy prof. Wojnar.
Marta Zin-Sędek z Krajowego Centrum Przeciwdziałania Uzależnieniom, podsumowując blok dotyczący modeli picia alkoholu w grupie 60+, stwierdziła, że wzór picia alkoholu osób starszych w Polsce na tle innych krajów charakteryzuje się małą częstotliwością, ale dużą ilością konsumowanego alkoholu podczas jednorazowego picia. W porównaniu z młodszą populacją potwierdzono nieco mniejsze zainteresowanie starszych osób spożywaniem alkoholu. Zdecydowanie częściej ryzykowny wzór picia ujawniał się wśród mężczyzn.
– Osoby starsze, które piją same w domu, popełniają samobójstwo na raty. Grupa osób starszych to grupa podwyższonego ryzyka szkód wynikających z używania alkoholu i/lub leków. W ich przypadku picie alkoholu może nasilić istniejące problemy zdrowotne i psychologiczne, a także powodować dodatkowe zaburzenia zdrowia, stresy i obciążenia. Osoby w wieku podeszłym i starsze wymagają szczególnej uwagi oraz dedykowanych im działań profilaktycznych, terapeutycznych i rehabilitacyjnych. Wymaga to również przygotowania i wsparcia dla członków rodzin, opiekunów i profesjonalistów zajmujących się na co dzień opieką nad osobami starszymi lub towarzyszeniem osobom starszym. Brakuje działań profilaktycznych oraz terapeutycznych adresowanych do osób starszych
– powiedziała Jagoda Fudała,specjalista psychoterapii uzależnień, terapeuta motywujący, wieloletni pracownik Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych.
– Okazuje się, że przedmiot konferencji wymaga pogłębienia przez poszczególne samorządy. Zachęcam do rozmowy na tematy, jakimi zajmuje się MCPS, polityki senioralnej i przeciwdziałania uzależnieniom oraz tym, co robi profesor Wojnar ze swoim zespołem oraz pan Krzysztof Brzózka, który zainspirował cały MCPS i Wydział Profilaktyki Uzależnień, aby zajął się tym tematem
– podsumował konferencję Mariusz Budziszewski, zastępca dyrektora MCPS m.in. ds. profilaktyki uzależnień.
opracowali: Małgorzata Wołągiewicz, Kamilla Gruszczyńska, Maryla Pałasz. / fotografia: Bartosz Kosiński, Monika Książek
