Kiedy zaczyna się starość? Odpowiedzieć na to pytanie jest dzisiaj o wiele trudniej, niż jeszcze kilka lat temu. Statystycznie żyjemy coraz dłużej, jesteśmy aktywni zawodowo nawet po 65 roku życia, jak grzyby po deszczu powstają Uniwersytety Trzeciego Wieku, a osoby, które przekroczyły mityczną „sześćdziesiątkę” narzekają, że oferta rynkowa produktów i usług kierowana do osób w ich wieku – jest niewystarczająca.
Statystyki Głównego Urzędu Statystycznego pokazują, że w 2021 roku średnia długość życia w Polsce wśród mężczyzn wynosiła 71,8 lat (72 lata w przypadku mieszkańców miast i 71,4 lata, jeśli chodzi o mieszkańców wsi). W przypadku kobiet było to 79,7 lat (79,8 lat w miastach i 79,7 lat na wsi).
Starość nie musi oznaczać bierności
Starość jest nieunikniona, wszyscy o tym wiemy. Nie musi jednak oznaczać bierności, choroby czy samotności. Przeciwnie! Dzięki wydłużaniu się ludzkiego życia i stałej poprawie jego jakości, w tym także stanu zdrowia, może to być czas aktywnej realizacji własnych pasji i marzeń, zarówno w ramach aktywności zawodowej, jak i społecznej.
Chociaż w obiegowej opinii, osoby starsze wciąż postrzegane są jako schorowane, samotne i nieaktywne, to trzeba uczciwie przyznać, że ten wizerunek powoli ulega zmianie. Głównie dzięki samym seniorom, którzy coraz chętniej uczestniczą w życiu społecznym, gospodarczym i politycznym. Dużą rolę w tym procesie odgrywają organizacje pozarządowe, które w znaczący sposób wpływają na aktywność osób starszych. Przykładem takiej organizacji jest Stowarzyszenie na Rzecz Wspierania Aktywności Seniorów AS z Mławy, które powstało z myślą o ludziach starszych. Jego głównym celem jest zwiększenie aktywności seniorów poprzez różnorodne formy działań w przestrzeni kulturotwórczej, artystycznej, turystycznej, naukowej i międzypokoleniowej.
Obiady dla seniorów i potrzebujących
Stowarzyszenie działa i rozwija się w ramach odpłatnej i nieodpłatnej działalności pożytku publicznego. Zarabia głównie na gastronomii, prowadzonej w oparciu o sieć lokali restauracyjnych pod nazwą „Gary Babci Krysi”, które działają w Mławie, Płocku i Płońsku. Seniorzy należący do stowarzyszenia, mogą korzystać z posiłków serwowanych przez te restauracje, ze specjalnym, 50 proc. rabatem. Wszystkie lokale dysponują profesjonalnie przygotowaną kuchnią oraz pełnym zapleczem gastronomicznym. Prowadzą także sprzedaż tzw. „zawieszonych obiadów”, z których mogą skorzystać osoby potrzebujące oraz bezdomne. A „zawieszony obiad” może wykupić każdy, stając się jego faktycznym sponsorem. W lokalach gastronomicznych prowadzonych przez stowarzyszenie, nie ma mowy o komercji, cały dochód bowiem przeznaczony jest na działalność statutową.
W Mławie, restauracja „Gary Babci Krysi”, funkcjonowała początkowo w biurowcu, w którym stowarzyszenie ma swoją siedzibę i w którym aktualnie działa Centrum Aktywnego Seniora. W 2021 roku, lokal przeniesiono na ul. Reymonta 10, blisko parku. I to był prawdziwy „strzał w dziesiątkę”, bo nie trzeba się już wspinać kilka pięter po schodach, jak to miało miejsce w Domu Handlowym „Społem”, gdzie wcześniej mieściła się restauracja. W porównaniu do wysłużonego, mławskiego „Handlowca”, nowy obiekt pozbawiony jest barier architektonicznych i można dostać się do niego bezpośrednio z ulicy. Dla seniorów, którzy się tu stołują, to z pewnością duże udogodnienie. Restauracja działa we wszystkie dni tygodnia, od 11 do 22.00. Ma przyjemny wystrój, przypominający trochę klimat restauracji wiedeńskich, w modnym stylu vintage, nawiązującym do lat 60-tych. W takim wnętrzu na pewno można się czuć komfortowo i przyjemnie. Kuchnia serwuje tradycyjne polskie potrawy, sporządzane ze świeżych i zdrowych produktów, w które zaopatruje się u miejscowych dostawców. Dlatego jest smacznie i niedrogo.
W Płocku seniorzy mają gdzie pójść
„Płocki Salonik Babci Krysi” to lokal działający w Płocku przy ulicy Stary Rynek 27. Został otwarty w 2020 r. To wyjątkowe miejsce na mapie gastronomicznej miasta, gdzie płoccy seniorzy, ale też mieszkańcy i turyści, mogą zjeść smaczny obiad i porozmawiać przy filiżance kawy i kawałku domowego ciasta. Gdzie, od czasu do czasu, można posłuchać wierszy na wieczorku poetyckim, zorganizować urodzinowe przyjęcie, czy zaprosić przyjaciół na lampkę wyśmienitego wina. Przyjazne miejsce, z naprawdę dobrą, polską kuchnią. A wszystko przygotowywane na świeżo, pachnące domem i pięknie podane. W karcie dań „Płockiego Saloniku Babci Krysi” znajdują się dania przyrządzane z najwyższej jakości mięs drobiowych, wieprzowych i wołowych. Są również pyszne potrawy „spod wałka” czyli pierogi, kluski śląskie i kopytka oraz specjalna oferta dań dla wnuków Babci Krysi: złocisty rosołek, budyń śmietankowy własnej produkcji z konfiturą wiśniową oraz rozpływający się w ustach placek drożdżowy. Oprócz tego – dania wegetariańskie, bezglutenowe i bezmięsne. Lokal jest nastawiony głównie na dania sezonowe, pełne owoców, warzyw i smaków charakterystycznych dla poszczególnych pór roku.
Miło usiąść w restauracyjnym ogródku i przy solidnej porcji schabowego z kapustą, poczuć się jak w domu. Dla smakoszy zaś swoje potrawy oferuje ogródek „Rybka u Babci” uzupełniający ofertę saloniku o dania rybne. Nie trzeba jeździć nad morze by zjeść świeżą, doskonale usmażoną rybę, w kilkunastu wariantach do wyboru, w towarzystwie belgijskich frytek i smacznych surówek. Słowem, niebo w gębie i kulinarna uczta. A wszystko to, w trosce o zadowolenie klienta, bo w lokalach u „Babci Krysi” w pierwszej kolejności stawia się na jakość. Zarobione środki idą zaś na cele stowarzyszenia „Aktywny Senior” i w ten o to sposób, grupa realizuje swoją misję społeczną.
W „Spiżarni Babci Krysi” jak w domu
W ubiegłym roku grupa AS otworzyła też w Płocku, w galerii „Wisła”, sklepik pod nazwą „Spiżarnia Babci Krysi” sprzedający – różnego rodzaju – regionalne produkty: cytrynki, syropy, soki, konfitury, miody, a także domowe przetwory, owoce suszone i rozmaite słodkości. Każdy produkt jest umieszczony w oryginalnym, ekologicznym opakowaniu i przypomina przetwory dobrze znane z naszego dzieciństwa, „wychodzące” spod babcinej ręki. A co najważniejsze, jest smaczny i zdrowy! Do spiżarni, dołączyła na początku tego roku, nowa restauracja „Gary Babci Krysi”, która wraz z nią, stanowi, ciekawą i komplementarną ofertę dla klientów odwiedzających to centrum handlowe. Amatorów polskiej, domowej kuchni nie brakuje, o czym świadczy – w porze obiadowej – nie tylko kolejka przy kasie, ale i zamówienia na telefon. To również zasługa uprzejmej i sprawnej obsługi oraz smaku domowych potraw, po które sięgamy z przyjemnością i coraz częściej.
Płońsk pod znakiem Chanuki
Ostatnio do grona lokali „Babci Krysi” znalazł się także Płońsk, który powstał w iście amerykańskim tempie. W 51 dni, przeprowadzono remont wnętrz i zaaranżowano 750 metrów kwadratowych powierzchni na Centrum Aktywnego Seniora i restaurację. Mieszczą się w budynku przy Rynku, po funkcjonującej tu niegdyś restauracji „Pod Różą”. Po remoncie to przytulne, stylowe, a jednocześnie nowoczesne miejsce, w którym płońscy seniorzy mogą aktywnie spędzać czas, uczestniczyć – w różnego rodzaju – zajęciach oraz zjeść pyszny, domowy obiad.
Funkcjonuje tu też m.in. pracownia rękodzieła artystycznego, gdzie seniorzy z Płońska mogą rozwijać swoje artystyczne pasje. Są organizowane wykłady na różne, ciekawe tematy oraz prelekcje ze specjalistami i ekspertami z zakresu prawa, psychologii czy kosmetologii. Są również lektoraty języka angielskiego, zajęcia taneczne, literackie i wokalno-chóralne, zajęcia z obsługi komputera i Internetu oraz wyjazdy kulturalne na spektakle do opery i teatru.
W restauracji „Gary Babci Krysi”, zlokalizowanej na parterze budynku, w określone dni tygodnia odbywają się dancingi, a osoby szczególnie aktywne mogą skorzystać w centrum z zajęć sportowych i gimnastycznych. A wszystko po to, by zachęcić seniorów do wyjścia z domu i aktywnego spędzania czasu. Taka bowiem jest misja stowarzyszenia, realizowana z dużym powodzeniem w dwóch innych, już istniejących ośrodkach: w Mławie i Płocku.
Znakiem firmowym płońskiego stowarzyszenia jest pracownia wyrobu świec, gdzie produkuje się ręcznie świece zapachowe na wszelkiego rodzaju okazje. Ponieważ Płońsk, przed wojną był miastem licznie zamieszkałym przez ludność żydowską, stowarzyszenie zamierza nawiązać do tej tradycji, organizując w przyszłości w mieście Święto Świateł zwane Chanuką.
W Centrach Aktywnego Seniora nikt się nie nudzi
W każdej lokalizacji gdzie funkcjonują restauracje „Gary Babci Krysi”, działa też Centrum Aktywnego Seniora. W Mławie to m.in. szwalnia, gdzie szyte są słynne skrzaty „Helpiki”, których nazwa pochodzi od ang. słowa „help” czyli pomagać. Sukces sprzedaży tych maskotek zapewnił stowarzyszeniu dużą rozpoznawalność nie tylko w środowisku lokalnym, ale i w całej Polsce. W sklepie internetowym stowarzyszenia www.sklepas.org sprzedawane są również inne, pięknie zdobione i ręcznie wyszywane przedmioty rękodzieła artystycznego. A wszystko stworzone rękami seniorów. Środki pochodzące ze sprzedaży tych wyrobów są przeznaczane na pomoc osobom starszym – zakup lekarstw, opału na zimę, różnego rodzaju formy aktywizacji lub pomoc materialną w trudnych sytuacjach życiowych. Stowarzyszenie prowadzi także szereg zajęć aktywizujących osoby starsze, poczynając od zajęć informatycznych, poprzez salonik literacki, grę w szachy lub brydża, zajęcia rękodzieła artystycznego, kącik kulinarny, a kończąc na rehabilitacji i specjalistycznych konsultacjach.
Płoccy seniorzy spotykają się w Centrum Aktywności Seniora w Płocku przy ul. Otolińskiej 6. To tutaj odbywają się – różnego rodzaju – zajęcia tematyczne, wykłady oraz zajęcia plenerowe pozwalające zachować sprawność fizyczną i psychofizyczną. To miejsce, gdzie seniorzy mogą rozwijać swoje pasje i zainteresowania, a przy okazji wzajemnie się integrować. Bogaty program aktywności zbudowany został w oparciu o zajęcia edukacyjne o charakterze rozwojowym oraz działania w obszarze integracji międzypokoleniowej. Tematyka zajęć dostosowana jest do oczekiwań. Zostały zaplanowane tak, żeby było ciekawie, różnorodnie, twórczo i z pasją. W programie m.in. cykl zajęć proekologicznych „Ekonaturalni” pozwalających zwiększyć świadomość ekologiczną i zdrowotną, podczas których mogą się na przykład dowiedzieć, jak właściwie dbać o własne zdrowie i kształtować zdrowe nawyki żywieniowe. Podczas zajęć fotograficzno-filmowych „Zobacz mnie” poznają nowoczesne technologie, uczą się posługiwać sprzętem fotograficznym oraz biorą udział w praktycznych ćwiczeniach z fotografowania w przestrzeni miejskiej. Uczestniczą także w „Świecie gigabajtów”, który pozwala im oswoić się z nowymi technologiami, nauczyć się jak korzystać z komputera, telefonu komórkowego, Internetu, oraz nabyć praktycznych umiejętności: posługiwania się e-mailem czy tego, jak być aktywnym w mediach społecznościowych. Seniorzy mogą także studiować języki obce w ramach zajęć „Senior-Poliglota”, brać udział w zajęciach promujących zdrowy i aktywny styl życia: gimnastyki, nordic walking, turystyki rowerowej, zajęciach jogi oraz w spotkaniach integracyjno-tanecznych połączonych z pokazami i nauką tańca. W różnorodnym programie dostosowanym do wieku i możliwości ludzi w wieku senioralnym nie zapomniano również o ćwiczeniu głowy, poradnictwie specjalistycznym (indywidualnym i grupowym) oraz klubie dyskusyjnym, gdzie odbywają się różnego rodzaju – wykłady i seminaria. Oferta jest niesłychanie bogata, nic więc dziwnego, że liczba członków stowarzyszenia stale rośnie.
– „Mówiąc o polityce senioralnej – mówi Michał Jaros wiceprezes zarządu stowarzyszenia, trzeba myśleć o stworzeniu takich warunków, aby starsza osoba mogła dożyć sędziwego wieku, radząc sobie samodzielnie w warunkach domowych. W Polsce nie mamy doświadczenia w budowaniu usług wsparcia samodzielności, bo wychodząc z systemu opiekuńczego takiej transformacji nie dokonaliśmy. Na Zachodzie jest inaczej, tam stawia się na samodzielność. Wydatki na pomaganie są traktowane jako inwestycja. Osoba samodzielna ma lepszą jakość życia i jest tańsza, ponieważ nie musi korzystać z drogich usług całodobowej opieki. Samorządów ani szpitali nie stać na to, aby indywidualnie każdej potrzebującej osobie zagwarantować opiekuna, tym bardziej – jeśli za chwilę seniorzy będą stanowić 35 proc. społeczeństwa, a na jedną osobę pracującą będzie przypadało czterech emerytów. W polityce społecznej należy więc patrzeć na demografię z innej perspektywy czasowej i podejmować działania zanim jeszcze dojdzie do określonych zjawisk. I tym właśnie – jako stowarzyszenie – zajmujemy się na co dzień”.
Andrzej Idziak
Artykuł promujący podmiot ekonomii społecznej napisany został w ramach projektu pn.„Koordynacja ekonomii społecznej na Mazowszu” współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego, Regionalny Program Operacyjny Województwa Mazowieckiego na lata 2014-2020, Oś Priorytetowa IX Wspieranie włączenia społecznego i walka z ubóstwem, Działanie 9.3 „Rozwój ekonomii społecznej”.
