Wciąż jeszcze istnieją w Polsce środowiska, które są traktowane z dużą rezerwą społeczną. Dlatego pomaganie im wymaga przede wszystkim odwagi. Jest potrzebna, by stawić czoła niechęci, przesądom i uprzedzeniom. Niezbędna, by przełamywać bariery ludzkiego egoizmu, przezwyciężać bierność i upominać się o prawa słabszych.
Przełamać niechęć i dać nadzieję
Nie wiadomo kto pierwszy użył stwierdzenia, że „w ekonomii społecznej liczą się ludzie” , ale mieści się w nim istota społecznego pomagania, opartego na wartościach solidarności
i samorządności. Ekonomia społeczna jest bowiem ważna nie tylko dlatego, że daje ludziom pracę, pomaga wytwarzać produkty i świadczyć potrzebne im usługi, ale również z tego powodu, że przywraca godność i pozwala ponownie poczuć się człowiekiem. To oczywiste, że nie stanowi panaceum na wszystkie problemy, ale jest SZANSĄ NA NOWE, być może lepsze, życie.
Aby ekonomia społeczna mogła skutecznie spełniać swoją rolę, powinna się rozwijać. Muszą powstawać podmioty, które będą tworzyć nowe miejsca pracy, kształtować klimat i warunki dla rozwoju lokalnej przedsiębiorczości. Dotychczasowe doświadczenia są obiecujące,
a przykłady wielu samorządów w Polsce pokazują, że wykorzystanie potencjału przedsiębiorstw społecznych otwiera zupełnie nowe możliwości w kształtowaniu polityki społeczno-gospodarczej gmin i powiatów.
Rozumie tę zależność i stara się wykorzystywać w praktyce Samorząd Województwa Mazowieckiego, który za pośrednictwem Mazowieckiego Centrum Polityki Społecznej wspiera przedsiębiorczość społeczną w regionie, przeznaczając na jej rozwój nie tylko fundusze unijne, ale i własne środki budżetowe. – „Inwestujemy w rozwój – mówi Elżbieta Bogucka, zastępca dyrektora – bo środki pochodzące z Unii Europejskiej kiedyś się skończą lub zostaną ograniczone, a przecież musimy podnosić jakość życia, ograniczać wykluczenie społeczne i bezrobocie, czy realizować politykę spójności terytorialnej. Cieszę się, że rozumieją to władze Mazowsza i inwestują w instytucje wspierające rozwój ekonomii społecznej w regionie, bo na tym właśnie polega polityka inteligentnego i zrównoważonego rozwoju”.
Fachowa pomoc i wsparcie
Biznes społeczny potrzebuje impulsu i fachowego doradztwa. Taką pomoc niosą ośrodki wsparcia ekonomii społecznej działające w każdym z 9 subregionów województwa mazowieckiego. Wszystkie posiadają akredytację AKSES, wprowadzoną kilka lat temu przez ministerstwo. To gwarancja jakości ich działania.
– „Tworzenie nowych podmiotów ekonomii społecznej, a co za tym idzie nowych miejsc pracy – mówi Elżbieta Lanc, Członek Zarządu Samorządu Województwa Mazowieckiego – oraz zapobieganie likwidacji tych już istniejących wymaga specjalistycznych szkoleń, profesjonalnego coachingu oraz popularyzacji wiedzy na temat ekonomii społecznej. To zadania ośrodków wsparcia ekonomii społecznej, które jako pierwsi w Polsce wsparliśmy w latach 2019-2021 środkami finansowymi o łącznej wartości ponad 8 milionów złotych. Pieniądze te trafiły do mieszkańców Mazowsza zainteresowanych aktywizacją społeczną, którzy podjęli zatrudnienie i odnaleźli swoje miejsce na otwartym rynku pracy”.
Dzięki środkom otrzymanym z Samorządu Województwa mazowieckie OWES-y mogą skoncentrować się na tym, na czym zależy im najbardziej: na usługach animacji lokalnej, wsparciu grup inicjujących powstawanie nowych podmiotów ekonomii społecznej oraz ekonomizacji organizacji pozarządowych przez rozwój działalności gospodarczej i odpłatnej pożytku publicznego. To pieniądze dla kolejnych podmiotów na rozpoczęcie lub przekształcenie organizacji pozarządowych w przedsiębiorstwa społeczne. To ważne, bo wartość dodana każdego przedsiębiorstwa ma wymiar społeczny, który wiąże się bezpośrednio z budowaniem lokalnej wspólnoty.
– „W zależności od specyfiki powiatu czy gminy oraz formy pomocy, drogi dotarcia do osób potrzebujących naszego wsparcia są bardzo różne – mówi Daniel Prędkopowicz, dyrektor Biura Zarządzania Projektami Fundacji Fundusz Współpracy. Siłą sprawczą działań decydujących o sukcesie zawsze jest jednak animacja lokalna. To ona jest kluczowa, bo od niej wszystko się zaczyna. Dzięki niej wiemy, jak wyłonić lokalnych liderów i jak rozmawiać z samorządem lokalnym by przekonać go do współpracy”.
Biznes społeczny wymaga solidnych podstaw
Aby stworzyć solidne podstawy do funkcjonowania przedsiębiorstw społecznych, potrzebne jest biznesowe podejście i profesjonalne zarządzanie. Przekazanie tej wiedzy ludziom tworzącym podmioty ekonomii społecznej, to właśnie rola OWES-ów! Doświadczenia ostatniej dekady pokazują, że wielu spółdzielniom socjalnym udało się przetrwać na rynku zaledwie kilka lat. Powód? Nie wytrzymały konkurencji i dopadających je kryzysów. A w wielu przypadkach była to po prostu wina niedostatecznej wiedzy na temat rynku, znajomości przepisów finansowo-księgowych czy prawa podatkowego. W dalszej kolejności także właściwego rozpoznania potrzeb klienta, nowoczesnej polityki jakości i umiejętnego kształtowania cen. No i oczywiście marketingu, bo firmy, by mogły się rozwijać i zwiększać zatrudnienie, muszą przecież na siebie zarabiać. To wszystko pokazuje, jak ważna jest pomoc i wsparcie ze strony OWES: analiza planowanej działalności, kompleksowa opieka doradcy biznesowego, wsparcie w budowaniu planu rozwoju, lokalnego partnerstwa, w poszukiwaniu stabilnych źródeł dochodu pozwalających na zwiększanie obrotów, czy – w końcu – pomoc w sytuacjach kryzysowych.
– „Osoby pracujące w ośrodkach wsparcia ekonomii społecznej pełnią rolę mentorów, doradców i coachów wobec nowo powstających podmiotów ekonomii społecznej. Mając na koncie znaczące osiągnięcia w działalności społecznej, a często również ekonomicznej potrafią łączyć różne punkty widzenia i sensownie wesprzeć początkujących przedsiębiorców – mówi Katarzyna Bryczkowska, Doradczyni Kluczowa i Biznesowa przy Stowarzyszeniu BORIS – są otwarci na pomysły, a podejmowane przez nich działania przynoszą widoczne efekty i mają ponadlokalny charakter. Dlatego warto się szkolić i korzystać z ich wiedzy. Na początku drogi w stronę przedsiębiorczości społecznej może to zwiększyć szanse na sukces przedsięwzięć”.
Naiwnością byłoby zakładać, że wszystkie powstające podmioty ekonomii społecznej dobrze wykorzystają swoje „pięć minut”. Ale na pewno przy wsparciu OWES rosną szanse na powodzenie społecznego biznesu i utrzymanie powstałych w ten sposób miejsc pracy. Dobrze, że samorząd województwa mazowieckiego rozumie to i wspiera.
Lista ośrodków wsparcia ekonomii społecznej na terenie województwa mazowieckiego jest dostępna na stronie: www.mcps.com.pl Andrzej Idziak
Artykuł promujący ekonomię społeczną napisany został w ramach projektu pn.„Koordynacja ekonomii społecznej na Mazowszu” współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego, Regionalny Program Operacyjny Województwa Mazowieckiego na lata 2014-2020, Oś Priorytetowa IX Wspieranie włączenia społecznego i walka z ubóstwem, Działanie 9.3 „Rozwój ekonomii społecznej”.
