Artykuły:
- Przywracają ludziom godność i wiarę w siebie
- Przedsiębiorstwo społeczne okazało się strzałem w dziesiątkę
Przywracają ludziom godność i wiarę w siebie
Rozmowa ze Stanisławą Retmaniak – animatorką, ekspertką ds. rozwoju lokalnego i ekonomii społecznej.
– Pani Stanisławo, jest pani osobą znaną w środowisku organizacji pozarządowych jako ekspert ds. ekonomii społecznej. Jak najprościej wyjaśnić, czym zajmuje się ekonomia społeczna i do kogo jest ona skierowana?
– Ekonomia społeczna to zespół działań, które łączą aktywność – biznesową i przedsiębiorczą z obywatelską. Organizacje pozarządowe, takie jak: fundacje czy stowarzyszenia, poprzez działalność odpłatną pożytku publicznego lub działalność gospodarczą wspierają osoby wykluczone z rynku pracy i pomagają im włączyć się w życie zawodowe i społeczne. Takie organizacje są nazywane podmiotami ekonomii społecznej, które mówiąc w skrócie zarabiają po to, by wspierać osoby dotknięte lub zagrożone wykluczeniem społecznym, tworząc dla nich miejsca pracy, świadcząc usługi społeczne i reintegracyjne.
– Jest pani animatorką Lokalnego Ośrodka Wsparcia Ekonomii Społecznej, który działa również w subregionie żyrardowskim. Proszę powiedzieć, jaką rolę i zadania realizuje te jednostka?
LOWES jest akredytowanym Ośrodkiem Wsparcia Ekonomii Społecznej – prowadzonym na Mazowszu przez stowarzyszenie Biuro Obsługi Ruchu Inicjatyw Społecznych BORIS w partnerstwie z Fundacją Inicjatyw Społeczno-Ekonomicznych.
Stowarzyszenie BORIS prowadzi działania w obszarze ekonomii społecznej od 2011 roku. Jesteśmy po to, by w lokalnych wspólnotach powstawały przedsiębiorstwa społeczne. Dzięki temu mieszkańcy, pozostający dotąd „na uboczu” rynku pracy, wychodzą na prostą i znajdują zatrudnienie, a firmy wspierają rozwój społeczności lokalnych. W ciągu ostatnich 3 lat pomogliśmy utworzyć 15 przedsiębiorstw społecznych, świadczących takie usługi jak prowadzenie żłobka czy przedszkola, kawiarni, firmy budowlanej, czy oferujące usługi sprzątania lub testowania stron internetowych. Pracę w nich znalazło ponad 100 osób z grup zagrożonych wykluczeniem społecznym (m.in. osoby z różnymi rodzajami niepełnosprawności, długotrwale bezrobotne i wychodzące z bezdomności). Od 2016 r posiadamy status Ośrodka Wsparcia Ekonomii Społecznej Wysokiej Jakości przyznany przez Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej.
Oferujemy szerokie wsparcie merytoryczne (m.in. specjalistyczne szkolenia i doradztwo) środowiskom, które są zainteresowane działaniami na rzecz ekonomii społecznej oraz możliwością skorzystania ze wsparcia finansowego przy założeniu i prowadzeniu podmiotu ekonomii społecznej, czy przedsiębiorstwa społecznego. Pomagamy samorządom, które chcą wspierać podmioty ekonomii społecznej i przedsiębiorstwa społeczne poprzez stosowanie klauzul społecznych, a także przedsiębiorcom sektora prywatnego zainteresowanym nawiązaniem współpracy z przedsiębiorstwami społecznymi.
– Mówimy o przedsiębiorstwach społecznych… To dość nietypowe określenie w dobie gospodarki rynkowej, przypomina trochę epokę Roberta Owena…
– Przedsiębiorstwa społeczne to przede wszystkim ludzie. Ludzie, którzy pracują w miejscu, gdzie liczy się nie tylko zysk, ale przede wszystkim człowiek. Taki jaki jest i z takimi zasobami – jakie posiada. Oznacza to zupełnie inne podejście do pracownika, pracę dostosowujemy do możliwości, talentu, kompetencji ludzi, a nie na odwrót. Więc raczej bliżej mi do myśli Muhammada Yunusa – laureata Pokojowej Nagrody Nobla, według którego „Motywy założenia przedsiębiorstwa społecznego lub przyłączenia się do niego są proste. Zaczyna się od pobudek idealistycznych i nadziei, które są głęboko zakorzenione we wszystkich istotach ludzkich. Jeśli kiedykolwiek pomyśleliście, że nie podoba mi się to, co się dzieje wokół mnie; trudno jest żyć na świecie, na którym tak wielu ludzi doświadcza głodu, ubóstwa, chorób, analfabetyzmu i bezrobocia; chcę, aby te okropne zjawiska zniknęły, to przedsiębiorstwo społeczne może się stać częścią waszego powołania życiowego”.
Dzięki takiemu założeniu rodzą się ważne przedsięwzięcia, takie jak żłobki, przedszkola, szkoły, kawiarnie, galerie i sklepy – prowadzone przez przedsiębiorstwa społeczne: spółdzielnie socjalne, fundacje i stowarzyszenia prowadzące działalność gospodarczą oraz spółki non-profit.
– Jak funkcjonują przedsiębiorstwa oparte na idei ekonomii społecznej, komu one służą i jakie są mechanizmy ich finansowania?
– Przedsiębiorstwa społeczne są firmami, które prowadzą działalność po to, aby zatrudniać osoby, oddalone od rynku pracy lub mające trudności z jej podjęciem i utrzymaniem. Są to bardzo różnorodne grupy m.in. osoby z niepełnosprawnościami, matki powracające z urlopu macierzyńskiego i wychowawczego, osoby, które opuszczają zakłady karne lub osoby długo pozostające bez pracy lub pracujące na umowach śmieciowych. Aby taki podmiot był przedsiębiorstwem społecznym musi formalnie spełniać określone warunki. Po pierwsze: musi być podmiotem wyodrębnionym pod względem organizacyjnym i rachunkowym, co oznacza rejestrację w KRS, bądź prowadzenie odpłatnej działalności pożytku publicznego w przypadku stowarzyszeń i fundacji lub prowadzenie działalności oświatowej lub kulturalnej. Po drugie: musi określić cele swojego działania, przyjąć że zajmuje się integracją społeczną i zawodową lub realizacją usług społecznych świadczonych w społeczności lokalnej, usługami opieki nad dzieckiem w wieku do lat 3 lub usługami wychowania przedszkolnego w przedszkolach lub w innych formach wychowania przedszkolnego. Po trzecie: musi zatrudniać minimum 30 proc. pracowników z niepełnosprawnością lub co najmniej trzy osoby w wymiarze czasu pracy co najmniej 1/4 etatu, a w przypadku umów cywilnoprawnych na okres nie krótszy niż 3 miesiące i obejmujący nie mniej niż 120 godzin pracy łącznie przez wszystkie miesiące. Formą zatrudnienia musi być umowa o pracę, spółdzielcza umowa o pracę lub umowa cywilnoprawna. I na końcu: swój zysk powinien przeznaczać na reintegrację zawodową i społeczną, na działalność pożytku publicznego prowadzoną na rzecz społeczności lokalnej, w której działa przedsiębiorstwo lub na wzmocnienie potencjału przedsiębiorstwa. Nie może też dzielić zysku pomiędzy udziałowców, akcjonariuszy lub pracowników.
Przedsiębiorstwo społeczne powinno być zarządzane na zasadach demokratycznych, opierać się na współzarządzaniu w przypadku spółdzielni, akcjonariacie pracowniczym lub zasadach partycypacji pracowników.
– To co Pani mówi, to nie jest tylko teoria, to się dzieje w naszej rzeczywistości, również i w subregionie żyrardowskim. Czy może Pani podać konkretne przykłady takie aktywności? Czym najczęściej zajmują się takie przedsiębiorstwa?
Na terenie powiatu żyrardowskiego funkcjonują trzy takie przedsiębiorstwa, a każde z nich zajmuje się inną działalnością. Na przykład Fundacja Ternopilska w Żyrardowie – wspiera migrantów w staraniach o godne warunki pracy i zamieszkania, jak również dostęp do edukacji oraz rozwoju ścieżki zawodowej. Pomaga w uzyskaniu samodzielności i przyjęciu odpowiedzialności za własną przyszłość.
Spółdzielnia Socjalna „Wspólnie” w Puszczy Mariańskiej – świadczy usługi opiekuńcze w domu klienta. Przedsiębiorstwo Społeczne Fundacji św. Michała Archanioła w Żyrardowie (laureat Mazowieckiej Marki Ekonomii Społecznej w 2018, 2019 i 2020 r.) – prowadzi żłobek dla 75 dzieci oraz świadczy usługi opiekuńcze dla osób starszych i niepełnosprawnych w miejscu ich zamieszkania.
– Poruszyła pani ważną kwestię integracji społecznej i zawodowej osób zagrożonych marginalizacją. Czy przedsiębiorstwa społeczne są szansą dla takich ludzi ?
– Bardzo często osoby pracujące w przedsiębiorstwach społecznych mówią, że zatrudnienie w nich daje im poczucie godności związanej z byciem pełnowartościowym człowiekiem. Jeśli potrafię współpracować z innymi, potrafię zarobić na swoje potrzeby, umiem coś zrobić i czuję się częścią zespołu, to moja wartość dla samej siebie wzrasta – co przekłada się na moje codzienne funkcjonowanie. Badania pokazują, że ludzie realizujący się zawodowo wyżej oceniają jakość swojego życia i mają lepszą kondycję psychiczną i fizyczną. Biorąc pod uwagę fakt, że przedsiębiorstwa społeczne skupiają się na ludziach wykluczonych i marginalizowanych, to jest to dla nich szansa, aby nie tylko podnieść się finansowo z trudnej sytuacji życiowej, ale również mieć wsparcie psychiczne i emocjonalne.
– Jak przedsiębiorstwa społeczne radzą sobie w obecnej rzeczywistości związanej z zagrożeniem COVID-19?
– Oczywiście kryzys COVID-19 nie ominął również przedsiębiorców społecznych, ale dzięki temu że są to firmy osadzone bardzo lokalnie – dobrze znane mieszkańcom i samorządom – to w tej trudnej sytuacji mogły liczyć na wsparcie sąsiadów. Zdarzało się, że samorządy zakupywały maseczki szyte przez przedsiębiorstwa społeczne, czy też dodatkowe usługi sprzątania i dezynfekcji przestrzeni, rodzice korzystający z usług przedszkolnych, czy żłobków, mimo braku możliwości korzystania z tych usług z uwagi na lock-down, nie rezygnowali z opłat, organizacje, firmy, instytucje czy mieszkańcy wykupowali posiłki dowożone na miejsce.
Okazuje się, że społeczeństwo powoli zaczyna rozumieć i czuć o co chodzi w ekonomii społecznej. Coraz więcej osób poszukuje usług, produktów które może zakupić w takim miejscu, które dzięki temu zakupowi będzie pomnażało dobro, sprawiało że innym ludziom będzie lepiej, że mogą wspierać swoją społeczność robiąc codzienne zakupy. Po prostu ekonomia społeczna w coraz większym stopniu służy lokalnym społecznościom i to jest jej głównym celem.
Dziękuję za rozmowę Tadeusz Sułek
Przedsiębiorstwo społeczne okazało się strzałem w dziesiątkę
Wprowadziła dużo dobra do lokalnej społeczności
Chociaż pojęcie „ekonomia społeczna” przed trzema laty wydawało się być dla Kingi Siudek czymś zupełnie nowym, to dzisiaj prowadzi ona w Żyrardowie prężnie działające przedsiębiorstwo społeczne , które zapewnia nie tylko 75 miejsc dla dzieci w żłobku, ale również pomaga seniorom, tworzy miejsca pracy dla osób wykluczonych społecznie i prowadzi punkt konsultacyjny dla osób potrzebujących wsparcia. Co ważne, wciąż nie brakuje jej motywacji i pomysłów na kolejne działania prospołeczne.
Kinga Siudek to żyrardowianka, osoba, która niemal od zawsze czuła potrzebę pomagania innym i starała się ją realizować, a przed trzema laty związała swą aktywność zawodową z sektorem ekonomii społecznej.
Wykorzystuje każdą szansę na rozwój
– Kiedy się podsumowuje działalność, wtedy najbardziej istotnym jest jej efekt końcowy, ale droga do tego, aby go osiągnąć jest często bardzo wyboista. Uważam, że warto było podjąć się tego trudu. Z perspektywy minionych lat uważam, że odnieśliśmy sukces, a nasze przedsiębiorstwo rozwija się coraz prężniej. Nie zatrzymaliśmy się po pierwszym etapie, tylko staramy się dalej poszerzać naszą ofertę. Nie jest to łatwe, bo często trzeba uzbroić się w cierpliwość i wykazać niesamowitą pracowitość, aby osiągnąć założony cel. Funkcjonujemy przecież w warunkach wolnego rynku i w dużej konkurencyjności. Dzisiaj nasze przedsiębiorstwo społeczne prosperuje dobrze i nie brakuje nam pomysłów na przyszłość. Nie wyobrażam sobie, żeby nie wykorzystać nadarzającej się okazji, która może wpłynąć na rozwój. Dzięki współpracy z instytucjami wspierającymi przedsiębiorstwa społeczne, m.in. Lokalnemu Ośrodkowi Wsparcia Ekonomii Społecznej i Mazowieckiemu Centrum Polityki Społecznej w Warszawie, pozyskujemy nie tylko środki inwestycyjne, ale przede wszystkim fundusze na tworzenie nowych miejsc pracy. W tym zakresie bardzo cenne w początkowych fazach rozwoju, są dofinansowania do wynagrodzeń i pochodnych. Nie bez znaczenia są także pieniądze na kursy kwalifikacyjne dla pracowników – powiedziała Kinga Siudek prezes Przedsiębiorstwa Społecznego Św. Michała Archanioła, organizacji non profit, kiedy spotkaliśmy się w siedzibie znanego i popularnego żyrardowskiego żłobka „ Akademia Malucha Pluszowy Miś”.
Tak wyglądały początki
Pierwszym pomysłem Kingi Siudek było utworzenie Fundacji Św. Michała Archanioła, co miało miejsce w styczniu 2017 roku. Głównym problemem fundacji było wtedy zabezpieczenie jej finansowania. Zwykle tego rodzaju organizacje świadczą usługi utrzymując się z: wolontariatu, darowizn, grantów czy projektów finansowanych przez jednostki publiczne. Taki system jednak nie zawsze zapewnia płynność finansową. Lepiej pieniądze wypracować samemu.
Kiedy więc na stronie Urzędu Miasta pojawiła się informacja, że stowarzyszenie BORIS prowadzi nabór wniosków na stworzenie przedsiębiorstwa społecznego – jak wspomina Kinga Siudek – była to dla niej czysta abstrakcja i kompletnie nie wiedziała o co w tym chodzi. Pomocnymi okazały się Stanisława Retmaniak i Katarzyna Bryczkowska, ekspertkiLokalnego Ośrodka Wsparcia Ekonomii Społecznej, które pomogły jej „stawiać pierwsze kroki” i poprowadziły szkolenia na ten temat. Po przeanalizowaniu wszystkich za i przeciw i oswojeniu nowej wiedzy – pani Kinga uznała, że jest to zdecydowanie lepsza forma niż prowadzenie działalności gospodarczej przy fundacji. Tak przy pomocy Stowarzyszenia BORIS powstało przedsiębiorstwo społeczne. Przedstawiciele Ośrodka Wsparcia Ekonomii Społecznej pomogli jej w stworzeniu biznesplanu i wypracowaniu modelu biznesowego, w którym przedsięwzięcie to stało się realnie funkcjonującym podmiotem gospodarczym. Dzięki otrzymanej dotacji – w minionych dwóch latach – utworzono kilkanaście miejsc pracy i powstało Przedsiębiorstwo Społeczne ŚMA non profit Sp. z o.o., przy ulicy Mireckiego, które swoją działalność rozpoczęło od świadczenia takich usług jak: Żłobek Akademia Malucha i Akademia Seniora. A później przy ulicy Waryńskiego powstał nowoczesny żłobek – pierwszy i jedyny publiczny w Żyrardowie.
Takie działania są potrzebne…
Początkowo miały to być dwa obszary działalności: opieka dla osób starszych w miejscu ich zamieszkania oraz klubik dziecięcy – działający cztery godziny dziennie. Życie i potrzeby społeczne bardzo szybko zweryfikowały te plany. Okazało się, że rodzice potrzebują dla swoich dzieci opieki całodziennej. W związku z tym najpierw przekształcono klubik w klub dziecięcy, a następnie w żłobek, do którego na początku uczęszczało 10 dzieciaczków. A ponieważ w Żyrardowie zapotrzebowanie na opiekę żłobkową nadal było bardzo duże, przedsiębiorstwo postanowiło przystąpić do programu „Maluch Plus” i otworzyć żłobek dla 75 maluszków przy ulicy Waryńskiego 1. Na ten cel miasto przekazało przedsiębiorstwu część budynku dawnej szkoły, gdzie przez kilka miesięcy prowadzone były prace remontowe. Dzięki dofinansowaniu z Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w ramach programu „Maluch Plus” udało się odpowiednio przystosować na ten cel dużą część pierwszego piętra.
Ponad 600 metrów kwadratowych powierzchni zostało przygotowane na przyjęcie licznej grupy maluchów, od 20 tygodnia – do 3 roku życia. Teraz pomieszczenia są nie do poznania, kolorowe ściany pełne bajkowych rysunków, zabawek, a przed budynkiem – profesjonalny plac zabaw. Bardzo istotną kwestią była także wysokość czesnego, które w założeniach miało być niższe niż w placówkach prywatnych. I to się udało! Dzieci mają zapewnioną 10 godzinną opiekę, zajęcia z bajkoterapii, rytmiki, angielskiego, tańca i sensoplastyki. Zainteresowanie żyrardowian tą placówką jest ogromne. Oficjalne otwarcie Żłobka Akademia Malucha „Pluszowy Miś” odbyło się 2 września 2019 roku, z udziałem parlamentarzystów, władz samorządowych Mazowsza i Żyrardowa. Dla Kingi Siudek i jej zespołu był to wielki dzień.
Kolejne projekty już są w realizacji
Ale prezes Przedsiębiorstwa Społecznego ŚMA nawet na chwilę nie zwalnia tempa. W realizacji znajduje się już kolejny projekt z zakresu ekonomii społecznej. Tym razem przedsiębiorstwo „wyciągnie pomocną dłoń” do osób niepełnosprawnych, a dokładniej rzecz biorąc do dzieci z różnymi dysfunkcjami. W lutym 2021 roku ma zostać otwarte Specjalne Przedszkole Terapeutyczne – „Odkrywcy talentów” przy ulicy Wasilewskiego 9. Miejsce do rozwoju i nauki znajdzie tam 60 dzieci, którymi będzie się opiekować wykwalifikowana kadra.
Z roku na rok, Przedsiębiorstwo Społeczne Świętego Michała Archanioła ma coraz więcej do zaoferowania lokalnej społeczności. Taka aktywność, jest zauważana i doceniana. Żyrardowskie Przedsiębiorstwo Społeczne ŚMA już trzykrotnie zostało wyróżnione Mazowiecką Markę Ekonomii Społecznej, w tym dwukrotnie w kategorii „Rozwój”. Przed rokiem takie wyróżnienie – podczas specjalnej uroczystości – wręczyła pani Kindze – Członek Zarządu Województwa Mazowieckiego, Elżbieta Lanc. Również w tym roku, trofeum kierowane do najlepszych podmiotów ekonomii społecznej na Mazowszu trafi do rąk przedsiębiorstwa Kingi Siudek. Takie wyróżnienie otrzymują tylko najlepsi.
Zuzanna Bożek
Obszary działalności Żyrardowskiego Przedsiębiorstwa Społecznego ŚMA:
Żłobek miejski (dwujęzyczny) dla 75 dzieci, działający na zasadach placówki publicznej.
Klub dziecięcy – Akademia Malucha „Pluszowy Miś” – opieka nad dziećmi do lat 3.
Kompleksowa opieka domowa (osoby starsze, niesamodzielne, dzieci), w tym również teleopieka. Usługi opiekuńcze, pielęgniarskie i asystenckie.
Bezpłatny punkt konsultacyjny: doradztwo prawne, doradztwo psychologiczne, terapia pedagogiczna, socjoterapia, doradztwo zawodowe oraz mediacje sądowe.
Ważne daty w historii Przedsiębiorstwa Społecznego ŚMA:
- Styczeń 2017 – rozpoczęcie działalności Fundacji św. Michała Archanioła;
- Czerwiec 2018 – otrzymanie tytułu Mazowieckiej Marki Ekonomii Społecznej;
- Marzec 2019 – Rada Miasta Żyrardowa przyjęła uchwałę w sprawie przekazania części obiektu przy ul. Waryńskiego 1 na utworzenie żłobka Akademia Malucha „Pluszowy Miś”;
- Czerwiec 2019 – otrzymanie tytułu Mazowieckiej Marki Ekonomii Społecznej, w kategorii „Rozwój”;
- Wrzesień 2019 – uroczyste otwarcie żłobka „Pluszowy Miś”;
- Październik 2020 – otrzymanie tytułu Mazowieckiej Marki Ekonomii Społecznej, w kategorii „Rozwój”.
Artykuły promujące ekonomię społeczną napisane zostały w ramach projektu pn. „Koordynacja ekonomii społecznej na Mazowszu” współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego, Regionalny Program Operacyjny Województwa Mazowieckiego na lata 2014-2020, Oś Priorytetowa IX Wspieranie włączenia społecznego i walka z ubóstwem, Działanie 9.3 „Rozwój ekonomii społecznej”.
