Menu Zamknij

Informator

Orzekanie o niepełnosprawności

Spośród dwóch funkcjonujących w Polsce systemów orzecznictwa dotyczących osób z niepełnosprawnością: do celów rentowych i pozarentowych, podstawę do korzystania z ulg i uprawnień stanowią wyłącznie orzeczenia wydawane dla celów pozarentowych, tj.:

  • – orzeczenia o niepełnosprawności wydawane dla osób, które nie ukończyły 16 roku życia, 
  • – orzeczenia ustalające stopień niepełnosprawności dla osób, które ukończyły 16 rok życia 
  • – orzeczenia o wskazaniach do ulg i uprawnień wydawane osobom, które posiadają orzeczenia o inwalidztwie lub niezdolności do pracy.

Orzeczenia dla celów pozarentowych

Orzecznictwo do celów pozarentowych prowadzone jest przez powiatowe i miejskie zespoły ds. orzekania o niepełnosprawności. Orzeczenia wymienionych zespołów są podstawą do otrzymania dodatkowych świadczeń i uprawnień, które przysługują osobom z niepełnosprawnością, np. ulgi rehabilitacyjnej, ulg na przejazdy, zasiłku rehabilitacyjnego, uczestnictwa w turnusach rehabilitacyjnych i wielu innych. Uzyskane orzeczenie nie przyznaje jednakże osobie z niepełnosprawnością konkretnych uprawnień, ulg i świadczeń. Ich zakres wynika z odrębnych przepisów regulujących funkcjonowanie konkretnych instytucji przyznających ulgi.

Wniosek w sprawie uzyskania orzeczenia mogą składać osoby zainteresowane, przedstawiciel osoby zainteresowanej oraz przedstawiciel ustawowy dziecka. Wniosek o wydanie orzeczenia wraz z zaświadczeniem lekarskim o stanie zdrowia oraz dokumentacją medyczną należy złożyć we właściwym miejscowo, tj. zgodnym z miejscem stałego pobytu, powiatowym lub miejskim zespole ds. orzekania o niepełnosprawności. Zespół orzekający jest zobowiązany w terminie miesięcznym (w sprawach skomplikowanych dwumiesięcznym) rozpatrzyć złożony wniosek. Uzyskane orzeczenie, będące podstawą do uzyskania ulg, w sensie prawnych stanowi dokument potwierdzający status danej osoby jako osoby niepełnosprawnej.

Potwierdzeniem posiadania orzeczenia jest legitymacja osoby niepełnosprawnej. Wniosek o wydanie legitymacji osoba zainteresowana (lub jej przedstawiciel ustawowy) składa do powiatowego zespołu ds. orzekania o niepełnosprawności. Zespół na podstawie wniosku oraz prawomocnego orzeczenia wystawia legitymację osoby niepełnosprawnej.

Podstawa prawna:

  • – ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2016 r., poz. 2046, z późn. zm.),
  • – rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 lipca 2003 r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności (Dz. U. z 2015 r., poz. 1110 oraz z 2017 r. poz. 1541),
  • – rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 1 lutego 2002 r. w sprawie kryteriów oceny niepełnosprawności u osób w wieku do 16 roku życia (Dz. U. z 2002 r., Nr 17, poz. 162, z późn.zm.).

Ulgi w transporcie kolejowym

Osobom z niepełnosprawnością przysługują w transporcie kolejowym stosowne ulgi.

Osobom ze znacznym stopniem niepełnosprawności przysługuje:

  • – 37% ulgi w pociągach innych niż osobowe,
  • – 49% ulgi na przejazdy w klasie 2. pociągów osobowych,
  • – 95% ulgi na przejazdy w pociągach PKP dla opiekuna osoby z niepełnosprawnością.

Osobom niewidomym, które nie są osobami o znacznym stopniu niepełnosprawności przysługuje:

  • – 37% ulgi na przejazdy w 2. klasie pociągów osobowych, pośpiesznych i ekspresowych,
  • – 95% ulgi na przejazdy w pociągach PKP dla opiekuna osoby niewidomej lub ociemniałej.

Dzieciom i młodzieży z niepełnosprawnością do ukończenia 24. roku życia, a dla studentów do 26. roku życia przy przejazdach na trasie z miejsca zamieszkania lub pobytu do przedszkola, szkoły, szkoły wyższej albo ośrodka lub placówki o charakterze oświatowym; do jednostek udzielających świadczeń zdrowotnych albo pomocy społecznej bądź organizujących turnusy rehabilitacyjne oraz podczas powrotu z wymienionych miejsc przysługuje 78% ulga w cenie biletu.

Podstawa prawna:

  • – ustawa z dnia 20 czerwca 1992 r. o uprawnieniach do ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego (Dz. U. z 2012 r. poz. 1138 z późn. zm.).

Ulgi w transporcie autobusowym

Osoby z niepełnosprawnością są uprawnione do korzystania z ulg w autobusach dalekobieżnych. Zgodnie z art. 1 ust. 2 ustawy „przepisów ustawy nie stosuje się do komunikacji miejskiej”.

Osobom ze znacznym stopniem niepełnosprawności przysługuje:

  • – 37% ulgi w autobusach w komunikacji innej niż zwykła,
  • – 49% ulgi w autobusach w komunikacji zwykłej,
  • – 51% ulgi w autobusach w komunikacji innej niż zwykła dla osób niewidomych niezdolnych do samodzielnej egzystencji,
  • – 93% ulgi w komunikacji zwykłej dla osób niewidomych niezdolnych do samodzielnej egzystencji,
  • – 95% ulgi na przejazdy w autobusach dla opiekuna osoby z niepełnosprawnością.

Osobom niewidomym, które nie są osobami o znacznym stopniu niepełnosprawności przysługuje:

  • – 37% ulgi na przejazdy autobusami,
  • – 95% ulgi na przejazdy autobusami dla opiekuna osoby niewidomej lub ociemniałej.

Dzieciom i młodzieży z niepełnosprawnością do ukończenia 24. roku życia, a dla studentów do 26. roku życia na przejazdy autobusami przysługuje 78% ulga w cenie biletu na przejazdy na trasie z miejsca zamieszkania lub pobytu do przedszkola, szkoły, szkoły wyższej albo ośrodka lub placówki o charakterze oświatowym; do jednostek udzielających świadczeń zdrowotnych albo pomocy społecznej bądź organizujących turnusy rehabilitacyjne oraz podczas powrotu z wymienionych miejsc.78% ulga przysługuje również opiekunowi takiej osoby.

Zgodnie z brzmieniem ustawy o uprawnieniach do ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego przepisów ustawy nie stosuje się do „osób, którym przewoźnik przyznał, w ramach własnej strategii handlowej, ulgi i zniżki taryfowe o charakterze komercyjnym” (art. 1 b).

Podstawa prawna:

  • – ustawa z dnia 20 czerwca 1992 r. o uprawnieniach do ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego (Dz. U. z 2012 r. poz. 1138 z późn. zm.).

Ulgi w komunikacji lokalnej

Osobom z niepełnosprawnością, niewidomym, niezdolnym do samodzielnej egzystencji i ich opiekunom przysługują ulgi w komunikacji miejskiej. Ulgi te ustalane są na podstawie stosownych uchwał rad miasta lub gminy dlatego w różnych miastach województwa mazowieckiego obowiązują odmienne zasady przyznawania ulg. Informacje na temat zasad obowiązujących na terenie m.st. Warszawy odnajdą Państwo na stronie: www.ztm.pl.

Karta parkingowa

Karta parkingowa to jedyny dokument, który uprawnia do korzystania z miejsc postojowych wyznaczonych dla osób niepełnosprawnych. Karta parkingowa uprawnia również do niestosowania się do określonych przepisami ruchu drogowego znaków drogowych. Kartę parkingową można uzyskać na podstawie orzeczenia o niepełnosprawności, orzeczenia o stopniu niepełnosprawności lub orzeczenia o wskazaniach do ulg i uprawnień.

Kartę mogą otrzymać:

  • – osoby o znacznym stopniu niepełnosprawności i znacznie ograniczonych możliwościach samodzielnego poruszania się,
  • – osoby o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, znacznie ograniczone w zakresie samodzielnego poruszania się, które uzyskały orzeczenia opatrzone kodami 04-O (choroby narządu wzroku), 05-R (upośledzenie narządu ruchu) lub 10-N (choroba neurologiczna)
  • – osoby do 16. roku życia ze znacznie ograniczonymi możliwościami samodzielnego poruszania się.

Podstawą do wydania karty parkingowej jest wskazanie w orzeczeniu o niepełnosprawności potrzeby wydania karty parkingowej.

Wniosek o wydanie karty parkingowej wraz z fotografią oraz dowodem uiszczenia opłaty za wydanie karty parkingowej (21 zł) należy złożyć w powiatowym lub miejskim zespole ds. orzekania o niepełnosprawności. Warunkiem uzyskania karty jest również przedstawienie do wglądu oryginału prawomocnego orzeczenia zawierającego wskazanie o potrzebie wydania karty parkingowej. Karta parkingowa wydawana jest przez przewodniczącego zespołu ds. orzekania.

Podstawa prawna:

  • – ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2017 r., poz. 1260, z późn. zm.),
  • – rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 25 czerwca 2014 r. w sprawie wzoru oraz trybu wydawania i zwrotu kart parkingowych (Dz. U. z 2016 r., poz. 1438).

Zwolnienie z abonamentu RTV

Zwolnienie z opłat za użytkowanie odbiorników radiofonicznych i telewizyjnych, zgodnie z art. 4 ustawy o opłatach abonamentowych (Dz. U. z 2014 r., poz. 1204, z późn. zm.), przysługuje osobom (lub opiekunom wymienionych osób):

  • – z orzeczeniem o znacznym stopniem niepełnosprawności,
  • – zaliczonym do I grupy inwalidów,
  • – z orzeczeniem o całkowicie niezdolnym do pracy, 
  • – o trwałej lub okresowej całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym,
  • – otrzymującym świadczenie pielęgnacyjne, specjalny zasiłek opiekuńczy lub rentę socjalną,
  • – niesłyszącym, u których stwierdzono całkowitą głuchotę lub obustronne upośledzenie słuchu,
  • – niewidomym, których ostrość wzroku nie przekracza 15 %,
  • – inwalidom wojskowym i wojennym,
  • – otrzymującym zasiłek dla opiekuna określony w ustawie z dnia 4 kwietnia 2014 r. o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów.

Zwolnienie z abonamentu radiowo-telewizyjnego przysługuje od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym złożono w placówce Poczty Polskiej oświadczenie o spełnieniu warunków do korzystania ze zwolnienia i przedstawiono dokumenty potwierdzające przysługujące uprawnienie.

Więcej informacji na temat zwolnień od opłat abonamentowych znajdziecie Państwo pod adresem:

http://www.krrit.gov.pl/abonament/zwolnienia-od-oplat-abonamentowych/

Podstawa prawna:

  • – ustawa z dnia 21 kwietnia 2005 r. o opłatach abonamentowych (Dz. U. z 2014 r., poz. 1204, z późn. zm.)

Wsparcie z PFRON

Wnioski o dofinansowanie ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych osoby z niepełnosprawnością powinny składać we właściwym ze względu na miejsce zamieszkania Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie. Wspólnym kryterium od którego uzależnione jest przyznanie dofinansowania jest kryterium uzyskiwanych dochodów. Istotne są również dodatkowe kryteria przyznawania dofinansowania obowiązujące niezależnie w każdym Powiatowym Centrum Polityki Rodziny. Dlatego po szczegółowe informacje należy się zwrócić do właściwego PCPR.

Turnusy rehabilitacyjne

Osoba z niepełnosprawnością może ubiegać się o dofinansowanie uczestnictwa w turnusie rehabilitacyjnym ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych.

O dofinansowanie może ubiegać się osoba, której dochód nie przekracza:

  • – 50% przeciętnego wynagrodzenia dla osoby pozostającej we wspólnym gospodarstwie domowym,
  • – 65% przeciętnego wynagrodzenia dla osoby samotnej.

Osoby niepełnosprawne są kierowane do uczestnictwa w turnusie na wniosek lekarza, pod którego opieką się znajdują.

Wnioski o dofinansowanie uczestnictwa w turnusie należy kierować do Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie właściwego dla miejsca zamieszkania osoby niepełnosprawnej.

Wysokość dofinansowania wynosi 20 – 30 % przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej. Dofinansowanie może zostać zwiększone do 40 % przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w sytuacji, gdy osoba z niepełnosprawnością znajduje się w trudnej sytuacji życiowej lub występuje potrzeba dofinansowania pobytu opiekuna w trakcie turnusu.

Informacje o posiadających wpis do rejestrów wojewody ośrodkach i organizatorach turnusów rehabilitacyjnych można odszukać korzystając z wyszukiwarek.

Organizatorzy:

https://empatia.mpips.gov.pl/web/piu/dla-swiadczeniobiorcow/turnusy/wyszukiwarka-organizatorow

Ośrodki:

https://empatia.mpips.gov.pl/web/piu/dla-swiadczeniobiorcow/turnusy/wyszukiwarka-osrodkow

Podstawa prawna: 

  • – ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2016 r., poz. 2046, z późn. zm.),
  • – rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 listopada 2007 r. w sprawie turnusów rehabilitacyjnych (Dz. U. Nr 230, poz. 1694 z późn. zm.)

Dofinansowanie do likwidacji barier funkcjonalnych

Dofinansowywane są potrzeby indywidualnych osób niepełnosprawnych w zakresie likwidacji barier:

  • – architektonicznych,
  • – technicznych,
  • – w komunikowaniu się.

Barierami architektonicznymi są rozwiązania technicznie utrudniające lub uniemożliwiające swobodne poruszanie się osoby z niepełnosprawnością w ramach budynku lub w jego bezpośrednim otoczeniu.Przez bariery w komunikowaniu należy uznać ograniczenia utrudniające lub uniemożliwiające komunikowanie się tj. porozumiewanie, przesyłanie informacji itp. Przeszkody uniemożliwiające lub utrudniające pokonywanie ograniczeń związanych z niepełnosprawnością są przeszkodami technicznymi.

Przedmiotem dofinansowania jest zakup sprzętu lub wykonanie usług, które umożliwią lub w znacznym stopniu ułatwią osobie niepełnosprawnej samodzielne funkcjonowanie i komunikowanie się z otoczeniem.

Wnioski o dofinansowanie likwidacji barier funkcjonalnych osoby z niepełnosprawnością powinny składać we właściwym ze względu na miejsce zamieszkania Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie. Do wniosku należy dołączyć kopię orzeczenia o niepełnosprawności. Dofinansowanie, może wynieść maksymalnie 95 % kosztów przedsięwzięcia, jednak nie więcej niż piętnastokrotność przeciętnego wynagrodzenia.

Podstawa prawna: 

  • – ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2016 r., poz. 2046, z późn. zm.),
  • – rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 25 czerwca 2002 r. w sprawie określenia rodzajów zadań powiatu, które mogą być finansowane ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (Dz. U. z 2015 r., poz. 926).

Dofinansowanie do zaopatrzenia w sprzęt rehabilitacyjny, przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze

Każdej osobie niepełnosprawnej ubezpieczonej w Narodowym Funduszu Zdrowia przysługuje bezpłatne lub z dopłatą zaopatrzenie w sprzęt rehabilitacyjny, ortopedyczny oraz środki pomocnicze.

Jeżeli cena sprzętu przekracza limit, do jakiego NFZ refunduje zakup, kupujący musi pokryć różnicę z własnych środków.

Dofinansowanie do zaopatrzenia w sprzęt rehabilitacyjny wynosi 80% kosztów sprzętu, nie więcej jednak niż do wysokości pięciokrotnego przeciętnego wynagrodzenia.

Dofinansowanie do zaopatrzenia w sprzęt ortopedyczny i środki pomocnicze, o jaki ubiega się osoba niepełnosprawna, wynosi:

  • – do 100% kosztów udziału własnego osoby niepełnosprawnej w limicie ceny, jeżeli taki udział jest wymagany,
  • – do 150% kwoty limitu na dany sprzęt, jaki został wyznaczony przez NFZ, jeżeli cena zakupu jest wyższa niż ustalony limit.

Najważniejszym wyznacznikiem uzyskania przez osobę niepełnosprawną dofinansowania jest jej dochód, który nie może przekraczać:

  • – 50% przeciętnego wynagrodzenia na członka rodziny pozostającego we wspólnym gospodarstwie domowym,
  • – 65% przeciętnego wynagrodzenia – w przypadku osoby samotnej.

Informacji nt. dofinansowania można uzyskać w Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie. 

Podstawa prawna: 

  • – ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2016 r., poz. 2046, z późn. zm.),
  • – rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 25 czerwca 2002 r. w sprawie określenia rodzajów zadań powiatu, które mogą być finansowane ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (Dz. U. z 2015 r., poz. 926),
  • – rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 29 maja 2017 r. w sprawie wykazu wyrobów medycznych wydawanych na zlecenie (Dz. U. z 2017 r., poz. 1061).