Opis procedury adopcyjnej
Procedurę adopcyjną można podzielić na dwa aspekty:
a) dotyczący rodziny,
b) dotyczący dziecka.
Procedurę adopcyjną w odniesieniu do rodziny można podzielić zaś na trzy główne etapy:
1. Przygotowawczy, na który składa się m.in.:
a) diagnoza rodziny (testy psychologiczne, rozmowy, wywiad środowiskowy),
b) szkolenie: cykl 9-10 spotkań najczęściej grupowych, w trakcie których rodzina uczestniczy w wykładach i ćwiczeniach z zakresu m.in. praw dotyczących adopcji, rozwoju dziecka, straty, więzi, zaburzeń, motywacji do adopcji i wielu innych zagadnień
c) kwalifikacja rodziny – decyzja komisji ośrodka.
Okres przygotowania trwa zazwyczaj kilka miesięcy, gdyż wymaga to kilku spotkań, udziału w sesjach szkoleniowych, które odbywają się raz w tygodniu, raz na dwa tygodnie lub raz na miesiąc w zależności od ośrodka;
2. Oczekiwania na dziecko – okres od ukończenia etapu przygotowawczego do przedstawienia propozycji dziecka. Okres ten jest trudny do określenia w czasie, gdyż zależy m.in. od oczekiwań rodziny (w odniesieniu do wieku dziecka, stanu zdrowia, liczebności rodzeństwa itp.), liczby dzieci zgłoszonych i zakwalifikowanych do adopcji, liczby rodzin zakwalifikowanych i oczekujących na adopcję dziecka;
3. Postępowania sądowego – czas od złożenia wniosku do sądu do ostatecznego rozstrzygnięcia w sprawie. Okres ten trwa zazwyczaj od kilku tygodniu do kilku miesięcy i zależy całkowicie od decyzji sądu (terminu wyznaczenia sprawy, sporządzenia dodatkowych opinii itp.).
Działania ośrodka adopcyjnego w procesie adopcyjnym to :
a) poradnictwo adopcyjne,
b) spotkania i rozmowy z rodziną,
c) wywiad w miejscu zamieszkania rodziny,
d) diagnoza psychologiczna,
e) szkolenie (cykl spotkań),
f) kwalifikacja rodziny,
g) przedstawienie propozycji dziecka i towarzyszenie przy pierwszym kontakcie,
h) pomoc w przygotowaniu wniosku do sądu,
i) sporządzenie opinii na zlecenie sądu z okresu od umieszczenia dziecka w rodzinie do orzeczenia przysposobienia,
j) poradnictwo postadopcyjne.
Droga do kwalifikacji dziecka do adopcji:
Aby dziecko mogło trafić do rodziny adopcyjnej, musi na to pozwalać jego sytuacja prawna, tzn. gdy rodzice biologiczni zrzekli się swoich praw rodzicielskich, zostali pozbawieni władzy rodzicielskiej lub gdy dziecko jest sierotą zupełną. Dziecko z jedną z wyżej opisanych sytuacji prawnych zgłaszane jest do ośrodka adopcyjnego.
Zgłoszenia mogą dokonać m.in.: organizator rodzinnej pieczy zastępczej, placówka opiekuńczo-wychowawcza, w której przebywa dziecko, regionalna placówka opiekuńczo-terapeutyczna lub interwencyjny ośrodek preadopcyjny, sąd, kurator, podmiot leczniczy oraz inne instytucje i osoby, które powzięły informacje o dziecku uzasadniające zakwalifikowanie go do przysposobienia.
Ośrodek adopcyjny gromadzi i sporządza dokumentację oraz dokonuje kwalifikacji dziecka do adopcji.
Tylko dzieci zakwalifikowane mogą być umieszczane w rodzinach adopcyjnych.
Dokumentacja kandydatów do przysposobienia dziecka i dzieci do adopcji prowadzona przez ośrodki dotyczy:
1. kandydatów do przysposobienia dziecka,
2. szkoleń kandydatów do przysposobienia dziecka,
3. dzieci zakwalifikowanych do przysposobienia, w tym dzieci do przysposobienia związanego ze zmianą dotychczasowego miejsca zamieszkania z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na miejsce zamieszkania w innym państwie,
4. pomocy pedagogicznej, psychologicznej i z zakresu prawa rodzinnego udzielonej osobom, które przysposobiły dziecko i rodzinom naturalnym,
5. rejestru osób, które ukończyły szkolenie.
Kwalifikacja dziecka do adopcji obejmuje:
1. diagnozę psychologiczną dziecka,
2. określenie specyficznych potrzeb dziecka,
3. ocenę stopnia możliwości nawiązania przez dziecko więzi emocjonalnych w nowej rodzinie,
4. ustalenie sytuacji prawnej rodzeństwa dziecka.
Po zakwalifikowaniu do adopcji dziecko przedstawiane jest rodzinie, poprzez:
1. zapoznanie z dokumentacją dziecka,
2. bezpośrednie spotkanie z dzieckiem,
3. odwiedziny u dziecka po podjęciu pozytywnej decyzji o przysposobieniu, do czasu wydania postanowienia sądu o wyznaczaniu okresu osobistej styczności.
Dokumenty, jakie kandydaci do przysposobienia dziecka składają w ośrodku adopcyjnym:
1. Odpis zupełny aktu małżeństwa, osoba samotna – metryka urodzenia.
2. Zaświadczenia o stanie majątkowym, uposażeniu z miejsca pracy – PIT.
3. Opinie z miejsca pracy lub środowiska zamieszkania.
4. Zaświadczenie lekarskie:
a) o ogólnym stanie zdrowia, o niewystępowaniu chorób społecznych i zakaźnych oraz braku przeciwwskazań do sprawowania opieki nad dzieckiem,
b) o przyczynach braku potomstwa (dokumentacja poświadczająca leczenie),
c) o stanie zdrowia psychicznego (poradnia zdrowia psychicznego), że nie występują choroby, które byłyby przeciwwskazaniem do opieki nad dzieckiem.
5. Poświadczenie z poradni odwykowej właściwej dla miejsca zamieszkania o braku uzależnienia od alkoholu i narkotyków.
6. Własnoręcznie napisane życiorysy.
7. Zaświadczenie o niekaralności.
8. Podanie do Ośrodka z prośbą o pomoc w przygotowaniu sprawy o przysposobienie dziecka.
9. Oświadczenie o wyrażeniu zgody na udostępnienie danych osobowych na potrze-by Ośrodka i Sądu.